Ποιο τελικά είναι το Moka pot;
Το ιταλικό «μπρίκι του espresso» είναι κομψό, εύχρηστο, διαχρονικό και φτιάχνει καφέ που μοιάζει με espresso χωρίς όμως να είναι.
Όταν την είχα δει στο ντουλάπι της κουζίνας του φίλου Francesco δεν κατάλαβα τι ακριβώς ήταν αλλά ούτε και της έδωσα πολύ σημασία. Όταν το επόμενο πρωί πήγα να φτιάξω καφέ και έψαχνα μανιωδώς να βρω την «caffetiera» όπως μου είχε πει ο κολλητός μου, το μυαλό μου δεν πήγε σε εκείνο το παράξενο μπρίκι που είχα δει το προηγούμενο βράδυ. Βλέπετε οι Ιταλοί έτσι αποκαλούν το Moka pot, ένα αντικείμενο που είναι συνυφασμένο με την κουλτούρα των γειτόνων και δεν λείπει από κανένα σπίτι. Όπως ήταν φυσικό, μπήκε και στην δική μου συλλογή. Όχι γιατί είναι ένα καλαίσθητο αντικείμενο, αλλά προσφέρει και μια διαφορετική εμπειρία καφέ.
Η ιστορία του αρχίζει το 1933 όταν σχεδιάστηκε από τον Ιταλό μηχανικό Luigi Pont. Όμως δεν ήταν αυτός που θα έκανε γνωστό αυτό το ιδιαίτερο «μπρίκι του espresso» -έτσι ονομάζεται στα ελληνικά το Moka pot – αλλά ένας άλλος συμπατριώτης του, ο Alfonso Bialetti. Αφού αγόρασε τα σχέδια από τον Pont, κατοχύρωσε την πατέντα και την επανασχεδίασε χρησιμοποιώντας δύο καινούργια και καινοτόμα για την εποχή υλικά: το αλουμίνιο και τον βακελίτη. Η νέα αυτή συσκευή που ονομάζεται «Μoka» από το ομώνυμο λιμάνι της Υεμένης, γίνεται αμέσως αγαπητή από τους Ιταλούς – την αποκαλούν μάλιστα «Il caffetiera» ακόμα και σήμερα – και συνδέεται με την κουλτούρα του καφέ.
Ο ιδιαίτερος, βιομηχανικός σχεδιασμός του Moka Pot, που παραμένει ίδιος ακόμα και σήμερα με ελάχιστες μικροαλλάγες, θεωρείται πρωτοποριακός αλλά και ταυτόχρονα κλασικός, ενδεικτικός της εποχής του Μεσοπολέμου. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι το Moka pot αποτελεί έκθεμα σε πολλά μουσεία όπως το Design Museum του Λονδίνου, το Cooper – Hewitt της Νέας Υόρκης αλλά και το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης.
Το Moka pot αποτελείται από τρία μέρη: στη βάση έχουμε τον θάλαμο του νερού, μετά το φίλτρο στο οποίο τοποθετείται ο αλεσμένος καφές και τέλος το επάνω μέρος, όπου συγκεντρώνεται ο εκχυλισμένος καφές. Το κύριο όμως χαρακτηριστικό του είναι η βαλβίδα πίεσης που το κάνει να λειτουργεί όπως μια χύτρα ταχύτητος. Η διαδικασία λοιπόν για να φτιάξουμε καφέ είναι απλή και εύκολη: τοποθετήσουμε αλεσμένο καφέ στο φίλτρο, γεμίζουμε το θάλαμο με νερό και βάζουμε το μπρίκι είτε στο γκαζάκι είτε στο μάτι της κουζίνας. Ο ατμός που παράγεται ανεβαίνει προς τα πάνω μέσα από ένα μικρό σωληνάκι, αφού περάσει από τον αλεσμένο καφέ συγκεντρώνεται πλέον σε υγρή μορφή στο πάνω μέρος της συσκευής.
Το αποτέλεσμα που δίνει στο φλιτζάνι το Moka pot μπορεί να μοιάζει εμφανισιακά με espresso όμως δεν είναι. Και ο λόγος που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι είναι γιατί σύμφωνα με τον ορισμό του espresso η εκχύλιση του πρέπει να γίνει με πίεση τουλάχιστον 9 bar και η εν λόγω συσκευή φτάνει μέχρι τα 2 bar.
Όσο για τον καφέ που θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε δεν υπάρχει κάποιος περιορισμός. Παραδοσιακά οι Ιταλοί χρησιμοποιούν χαρμάνια ή μοναδικής προέλευσης καφέδες που όμως έχουν καβουρδιστεί πολύ. Σίγουρα ένα blend με την συμμετοχή ενός ποσοστού Robusta, θα σας δώσει περισσότερο κρέμα. Αυτό που έχει σημασία είναι η άλεση του καφέ που θα πρέπει να είναι ελαφρώς πιο χοντροκομμένος από την αντίστοιχη ενός espresso.
