To project BREEDCAFS, η κλιματική αλλαγή και οι υβριδικές καλλιέργειες καφέ
H παραγωγή του καφέ εξαρτάται άρρηκτα με την κλιματική αλλαγή, κάτι που γίνεται εμφανές όλο και περισσότερο τον τελευταίο καιρό με την επιστημονική κοινότητα να χτυπά το κουδούνι του κινδύνου.
Στο πλαίσιο αυτό, το project BREEDCAFS που συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ, έχει αναπτύξει νέες μεθόδους παραγωγής καφέ για να υποστηρίξει τους μικροκαλλιεργητές. Οι αυξημένες θερμοκρασίες και οι εναλλαγές των βροχοπτώσεων εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής πιθανότατα να μειώσουν την ανάπτυξη της παραγωγής καφέ, την ανθοφορία και την καρποφορία, ενώ εκτιμάται πως θα αυξήσουν τον αριθμό των παρασίτων και θα μειώσουν τόσο την απόδοση όσο και την ποιότητα του καφέ σε πολλές περιοχές.
Τα συστήματα αγροδασοκομίας (AFS) που καλλιεργούν καφέ δίπλα σε δέντρα είναι ευρέως διαδεδομένα στις τροπικές χώρες καλλιέργειας καφέ Arabica. Καθώς ο καφές Arabica είναι ανθεκτικός στη σκιά, η σωστή διαχείριση των AFS μπορεί να είναι μια εξαιρετικά βιώσιμη λύση, παρέχοντας σταθερά εισοδήματα για τους μικροκαλλιεργητές. Επιπλέον, οι κόκκοι καφέ που παράγονται υπό σκιά, έχουν πιο έντονες όξινες γεύσεις και ευχάριστα αρώματα. Δυστυχώς, λόγω της παραδοσιακής παραγωγής καφέ, οι αγρότες των AFS χρησιμοποιούν συνήθως ποικιλίες Arabica που έχουν αναπτυχθεί για συστήματα εντατικής καλλιέργειας υπό τον ήλιο, με αποτέλεσμα η παραγωγικότητα να μειώνεται κατά 15–40%.
Το υποστηριζόμενο από την ΕΕ έργο BREEDCAFS εκμεταλλεύτηκε τη μεταβλητότητα των ειδών Arabica για να επιλέξει γονότυπους που προσαρμόζονται καλά σε σκιώδη περιβάλλοντα, με στόχο την επινόηση νέων μεθόδων αναπαραγωγής δέντρων. «Σε αντίθεση με πολλά είδη, οι ποικιλίες Arabica ενισχύουν τη φωτοχημική τους ικανότητα, τους μηχανισμούς άμυνας και την ικανότητά τους να επισκευάζουν κύτταρα, όταν έρχονται αντιμέτωπες με υψηλά επίπεδα CO2 ή συνθήκες ζέστης και ξηρασίας», λέει ο Benoit Bertrand, συντονιστής του έργου από το Γαλλικό Κέντρο Γεωργικής Έρευνας Διεθνούς Ανάπτυξης (CIRAD). Μέσω του project διαπιστώθηκε ότι ορισμένα υβρίδια F1 και ορισμένοι άγριοι αιθιοπικοί καφέδες έδειξαν ισχυρή προσαρμοστικότητα στη σκιά, διατηρώντας παράλληλα υψηλή παραγωγικότητα. Οι υβριδικές ποικιλίες Arabica F1 δημιουργούνται με τη διασταύρωση αμερικανικών ποικιλιών με άγριες αιθιοπικές προσαρτήσεις.
Διερεύνηση γονότυπων
Η BREEDCAFS πραγματοποίησε πειράματα για 4 χρόνια, συνεργαζόμενη στο Βιετνάμ με τη NOMAFSI, στο Καμερούν με την Irad και στη Νικαράγουα με την FNF. Η ομάδα ειδικών έδωσε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στις ποικιλίες καφέ, τις οποίες υπέβαλε σε διαφορετικούς στρεσογόνους παράγοντες, όπως υψηλές θερμοκρασίες, ξηρασία, σκιά κ.λπ. Διεξήγαγε επίσης μελέτες σε πιο ελεγχόμενες συνθήκες, όπως θερμοκήπια και κλιματικούς θαλάμους στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, στο CIRAD στη Γαλλία και στο Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας.
Το project περιελάμβανε δοκιμές μεταγραφώματος και μεταβολισμού για τον χαρακτηρισμό, σε μοριακό επίπεδο, της διαφοροποίησης μεταξύ των φυτικών γονοτύπων. Όπως αποδείχθηκε, τα υβρίδια F1 έχουν υψηλότερες αποδόσεις υπό συνθήκες AFS συγκριτικά με τις συμβατικές ποικιλίες, παράγοντας καφέ υψηλότερης ποιότητας στο τελικό φλιτζάνι. Επιπλέον, οι υβριδικές ποικιλίες F1 είναι πιο ανθεκτικές στις αβιοτικές καταπονήσεις, εφόσον παράγεται σε ένα συνδυαστικό σύστημα σκιασμού με κατάλληλη αζωτούχα λίπανση για τον έλεγχο ασθενειών. «Τα υβριδικά F1 προσφέρουν καλύτερη απόδοση στα αγροτοδασικά συστήματα. Τα εν λόγω προγράμματα αναπαραγωγής μπορούν να αυξήσουν τα εισοδήματα των μικροκαλλιεργητών, ενώ ωφελούν τη βιοποικιλότητα και τη βιομηχανία καφέ εν γένει, προσφέροντας μια σειρά από γευστικούς καφέδες, με υψηλή ανθεκτικότητα έναντι της κλιματικής αλλαγής», ανέφερε ο Bertrand.
Ανάπτυξη αγροδασοκομικών συστάδων
Το BREEDCAFS ανέλαβε ακόμη να αξιολογήσει περισσότερες από 100 φάρμες στην Κεντρική Αμερική, το Βιετνάμ και το Καμερούν. Διαπιστώθηκε ότι η συνεχής χρήση συμβατικών ποικιλιών καφέ μπορεί να απειλήσει ολόκληρο τον κλάδο, και να συμβάλει στις απότομες αυξήσεις τιμών. Ωστόσο, η εστίαση αποκλειστικά σε νέες υβριδικές ποικιλίες F1 ενέχει οικονομικούς κινδύνους για τους μικρούς παραγωγούς. Το έργο BREEDCAFS έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για την ίδρυση τοπικών φυτωρίων και εργαστηρίων μικροπολλαπλασιασμού για υβρίδια F1 στη Νικαράγουα και το Βιετνάμ.
Η ομάδα υποστηρίζει το υβρίδιο F1 «Starmaya» – το μόνο υβρίδιο που παράγεται επί του παρόντος με σπόρους που χρησιμοποιούν αρσενική στειρότητα, σε αντίθεση με την κλωνοποίηση – για πολλαπλασιασμό σε κλίμακα, μια λύση οικονομικά προσιτή για τους μικροκαλλιεργητές. «Το κόστος 2 έως 3 εκατομμυρίων ευρώ για την προμήθεια τέτοιων σπόρων στις χώρες παραγωγής, είναι ένα ανεκτό κόστος για τη βιομηχανία», σημειώνει ο Bertrand. «Προτείνουμε επίσης της δημιουργία clusters αγροδασοκομίας που θα επιτρέπουν την άμεση συναλλαγή μεταξύ παραγωγών και roasters με 100% ιχνηλασιμότητα των περιβαλλοντικών προτύπων» πρόσθεσε ο επικεφαλής του project.
