Πώς η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει την τιμή του καφέ
Μπορεί ο πράσινος κόκκος να γίνει πιο δυσέρευτος και η καλλιέργειά του πιο δύσκολη, εξαιτίας των ακραίων καιρικών φαινομένων και της αύξησης της θερμοκρασίας; Η απάντηση είναι… μάλλον ναι.
Σε “αχαρτογράφητα νερά” πλέει η καλλιέργεια του καφέ και άλλων αγαθών, ελέω της κλιματικής αλλαγής. Αναλυτές εκτιμούν πως -σε ένα σενάριο κλιματικής αλλαγής μέτριας κλίμακας- θα μπορούσε να χαθεί ακόμη και το ήμισυ της καλλιεργήσιμης γης καφέ. Η Βραζιλία, ο μεγαλύτερος παραγωγός καφέ στον κόσμο, θα βιώσει τις μεγαλύτερες απώλειες, με τις κατάλληλες καλλιεργίσιμες εκτάσεις να μειώνονται κατά 79%.
Τα ανωτέρω υποστηρίζει μια νέα μελέτη Ελβετών επιστημόνων, οι οποίοι αξιολόγησαν τις πιθανές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον κλάδο του καφέ, των ξηρών καρπών (σ.σ. κάσιους) και του αβοκάντο. Και οι τρεις θεωρούνται σημαντικές καλλιέργειες, παγκοσμίως εμπορεύσιμες, οι οποίες παράγονται κυρίως από αγρότες σε μικροκαλλιέργειες στις τροπικές περιοχές. Ο καφές θεωρείται μακράν το πιο σημαντικό αγαθό εκ των τριών, με αναμενόμενα έσοδα 460 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2022, ενώ τα στοιχεία για το αβοκάντο και τα κάσιους είναι, αντίστοιχα, 13 δισεκατομμύρια δολάρια και 6 δισεκατομμύρια δολάρια. Ενώ ο καφές χρησιμεύει κυρίως ως διεγερτικό ρόφημα, ενώ τα αβοκάντο και τα κάσιους συνιστούν καλλιέργειες τροφίμων που καταναλώνονται ευρέως και είναι πλούσιες σε μονοακόρεστα φυτικά έλαια και άλλα ευεργετικά θρεπτικά συστατικά.
Το κύριο μήνυμα από τη νέα μελέτη είναι ότι η προβλεπόμενη κλιματική αλλαγή είναι πιθανό να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των εκτάσεων που είναι κατάλληλες για την καλλιέργεια αυτών των αγαθών, σε ορισμένες από τις κύριες περιοχές όπου παράγονται μέχρι σήμερα. Οι αλλαγές αυτές αναπόφευκτα θα επηρεάσουν τόσο τους καλλιεργητές όσο και τους καταναλωτές σε παγκόσμια κλίμακα. Μέχρι σήμερα, οι περισσότερες έρευνες για τις μελλοντικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα τρόφιμα έχουν επικεντρωθεί στις κύριες βασικές καλλιέργειες, όπως το σιτάρι, το καλαμπόκι, οι πατάτες και οι ηλιόσποροι που καλλιεργούνται σε εύκρατες περιοχές. Αυτό αντικατοπτρίζει την τάση των επιστημόνων να εστιάζουν στις δυνητικά σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα εύκρατα οικοσυστήματα, ειδικά λόγω της μεταβαλόμενης θερμοκρασίας και των μοτίβων βροχοπτώσεων.
Αντίθετα, πολύ μικρότερη είναι προς το παρόν η έρευνα που έχει γίνει για τα τροπικά οικοσυστήματα που αποτελούν περίπου το 40% της παγκόσμιας χερσαίας έκτασης. Εκεί μάλιστα, ζουν περισσότεροι από 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι, ενώ επιπλέον 1 δισεκατομμύριο αναμένεται να ζει εκεί έως τη δεκαετία του 2050. Οι τροπικές περιοχές αποτελούν επίσης τεράστιες δεξαμενές βιοποικιλότητας, καθώς και περιοχές όπου παράγονται πολλές σημαντικές καλλιέργειες οι οποίες παρέχουν εισόδημα και τροφή στους μεγάλους πληθυσμούς τους. Η νέα έρευνα επιβεβαιώνει και επεκτείνει σημαντικά τα ευρήματα από τον σχετικά μικρό αριθμό μελετών για τις καλλιέργειες καφέ, κάσιους και αβοκάντο.
Μια σημαντική καινοτομία της, είναι η εξέταση των παραμέτρων της γης και του εδάφους πέραν των κλιματικών παραγόντων, όπως η θερμοκρασία και τα μοντέλα βροχοπτώσεων. Αυτό επιτρέπει τους επιστήμονες να παρέχουν μια πιο διαφοροποιημένη άποψη για τις μελλοντικές επιπτώσεις που ενδέχεται να αλλάξουν σημαντικά την καταλληλότητα καλλιέργειας ορισμένων τροπικών περιοχών. Εξετάζονται, επί παραδείγματι, οι αλλαγές σε παράγοντες, όπως το pH ή η υφή του εδάφους. Η νέα αυτή έρευνα συμπληρώνει άλλες πρόσφατες που έγιναν και είχαν εστιάσει στο φοινικέλαιο. Αν και αμφιλεγόμενο, καθώς συχνά συνδέεται με την αποψίλωση των δασών, το φοινικέλαιο εξακολουθεί να είναι μια από τις πιο σημαντικές τροπικές καλλιέργειες που συγκαταλέγονται στη διατροφήπερισσότερων από 3 δισεκατομμυρίων ανθρώπων.
Οι ειδικοί αναθεώρησαν πρόσφατα διάφορες αναλύσεις μοντελοποίησης για το πώς η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να επηρεάσει τη συχνότητα εμφάνισης ασθενειών και την συνολική θνησιμότητα των δέντρων από τα οποία παράγεται το φοινικέλαιο. Το συμπέρασμα ήταν ότι η θνησιμότητα των δέντρων είναι πιθανό να αυξηθεί σημαντικά μετά το 2050, εξαφανίζοντας πιθανώς μεγάλο μέρος της σοδειάς στην Αμερική. Επιπλέον, η συχνότητα εμφάνισης της κύριας νόσου, της σήψης, προβλέφθηκε ότι θα αυξηθεί δραστικά σε ολόκληρη τη νοτιοανατολική Ασία.
Συλλογικά, αυτές οι μελέτες αποκαλύπτουν το μέγεθος και την πολυπλοκότητα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και άλλων παραγόντων σε αγαθά που καλλιεργούνται περισσότερο στις τροπικές περιοχές. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως οι επιπτώσεις αυτές δεν θα κατανεμηθούν ομοιόμορφα – μάλιστα ορισμένες περιοχές ενδέχεται ακόμη και να ωφεληθούν από την κλιματική αλλαγή.
Για παράδειγμα, τμήματα της Κίνας, της Αργεντινής και των ΗΠΑ είναι πιθανό να γίνουν καταλληλότερα για την καλλιέργεια καφέ, την ώρα που η Βραζιλία και η Κολομβία βλέπουν τη γη τους να γίνεται ολοένα και λιγότερο κατάλληλη. Επιπλέον, πολλές από αυτές τις αλλαγές ενδεχομένως να έχουν “παγώσει”, τουλάχιστον για το υπόλοιπο αυτού του αιώνα, ανεξάρτητα από την απογοητευτικά υποτονική αντίδραση των παγκόσμιων ηγετών όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Τούτων λεχθέντων, είναι πολύ πιθανό, ανεξάρτητα από τις παρεμβάσεις μετριασμού που υιοθετούνται, πολλές τροπικές καλλιέργειες να γίνουν πιο σπάνιες και ως εκ τούτου πιο ακριβές στο μέλλον. Όσον αφορά τον καφέ, μπορεί ακόμη και να μετατραπεί από ένα φθηνό καθημερινό ρόφημα σε μια πολυτέλεια, που θα καταναλώνεται σε ειδικές περιστάσεις, όπως ένα παλιό, καλό κρασί.
